Aερομπότ: ιδιωτικοί ντετέκτιβ στον ουρανό!

Τα περίφημα drones βρίσκονται πλέον στη διάθεση του καθενός. Ρεπόρτερ, φωτογράφοι ή χάκερ μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν για κάθε σκοπό. Ποιες δυνατότητες προσφέρουν και πώς μπορούμε να προστατευθούμε

Τα ιπτάμενα ρομπότ που σαρώνουν από ψηλά τα λημέρια των ανταρτών ήταν κάτι «μακριά από εμάς», τους καθωσπρέπει πολίτες της Δύσης. Αλλωστε, ήταν πανάκριβα και καλά φυλαγμένα στρατιωτικά μυστικά, απρόσιτα στους πολλούς. Καμία σχέση με τα απλά τηλεκατευθυνόμενα αεροπλανάκια των ερασιτεχνών. Ή... έτσι νομίζαμε. Διότι, τώρα, το χάσμα μεταξύ των δύο κατηγοριών γεφυρώθηκε και μια πανσπερμία αεροκατασκόπων αρχίζει να εμφανίζεται στα ράφια του Διαδικτύου, ή και καταστημάτων της διπλανής πόρτας. Μια πρωτόγνωρη αγαλλίαση «ελευθερίας» καταλαμβάνει όσους τα αποκτούν, καθώς μπορούν πλέον να δουν και να καταγράψουν τοπία, ανθρώπους και γεγονότα από ψηλά, σαν Ικαροι. Απίστευτες νέες δυνατότητες φθάνουν στα χέρια μαθητών, ερευνητών, αγροτών, δημοσιογράφων, αρχαιολόγων, μη κυβερνητικών οργανώσεων και υπηρετών του δημοσίου συμφέροντος. Αλλά η ίδια βεντάλια δυνατοτήτων ανοίγει και για όσους επιθυμούν τον έλεγχο της όποιας ελευθερίας μας. Διότι «η σκιά του αετού που ζυγιάζεται» δεν είναι πια για λαγό, αλλά για το πραγματικό θήραμα του νέου αιώνα: τα προσωπικά μας δεδομένα.
 
Τα δελτία ειδήσεων της τελευταίας δεκαετίας έχουν φροντίσει να μας εξοικειώσουν με τον αγγλικό όρο «drone», ο οποίος αντιστοιχεί στον πληρέστερο Unmanned Aerial Vehicle (UAV, αεροσκάφος άνευ πιλότου) - και ελληνιστί αντιστοιχεί στο «τηλεκατευθυνόμενο αεροπλανάκι». Βέβαια, η ελληνική απόδοση του όρου έχει ξεπεραστεί από τις τεχνολογικές εξελίξεις, καθ' όσον οι ιπτάμενες αυτές συσκευές αφενός περιλαμβάνουν και μοντέλα ελικοπτέρων - με δύο, τέσσερις ή και οκτώ έλικες - και αφετέρου έχουν ενσωματώσει τόση αυτονομία επιλογών πτήσης, ώστε να θεωρούνται ρομπότ! Οπότε ο γενικότερος όρος μετάφρασης του drone/UAV μάλλον πρέπει να είναι «αερομπότ».

Η γνωριμία μας με τα αερομπότ υπήρξε ιδιαίτερα σοκαριστική, καθώς μάθαμε ότι από το 2002 χρησιμοποιούνταν από τη CIA όχι μόνο για τον εντοπισμό αλλά και για την εκτέλεση στελεχών της Αλ Κάιντα ή των Ταλιμπάν. Ωστόσο, δεν ήταν τόσο πρόσφατη ούτε η εφεύρεσή τους ούτε η τέτοιου τύπου φονική αξιοποίηση «ιπτάμενων συσκευών άνευ πιλότων». Συγκεκριμένα, η πρώτη αεροπορική τηλε-επίθεση στην Ιστορία καταγράφηκε στις 22 Αυγούστου 1849, όταν οι Αυστριακοί έστειλαν στη Βενετία αερόστατα φορτωμένα βόμβες. Ο πρώτος που σχεδίασε στόλο αεροσκαφών χωρίς πιλότους ήταν ο σέρβος πολυ-εφευρέτης Νίκολα Τέσλα το 1915 και η πρώτη υλοποίηση τέτοιου σκάφους έγινε την επόμενη χρονιά από τον βρετανό μηχανικό Αρτσιμπαλντ Λόου, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως εκπαιδευτικός στόχος για τη βρετανική πολεμική αεροπορία.   

Στη συνέχεια, μόνο οι φανατικοί της στρατιωτικής ιστορίας γνωρίζουν ότι drones είχαν αναπτύξει και οι Ναζί κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ότι οι Αμερικανοί ήταν οι πρώτοι που ανέπτυξαν κατασκοπικά μοντέλα με κινητήρες τζετ το 1951, ότι το 1982 οι Ισραηλινοί ήταν οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν drones για να μπερδέψουν αντίπαλα ραντάρ (των Σύρων) ή ότι το 1990 σημειώθηκε η πρώτη παράδοση στρατιωτών σε drones - όταν οι ιρακινοί υπερασπιστές του νησιού Faylaka παραδόθηκαν στo UAV Pioneer του αμερικανικού θωρηκτού «USS Winskonsin».

Εκείνα που μαθαίνουμε τώρα εμείς οι πολλοί, τον Μάιο του 2014, είναι ότι μόνο στο Πακιστάν έχουν σκοτωθεί από drones σχεδόν 4.000 αντάρτες και άμαχοι κατά την τελευταία δεκαετία, ότι η Νότια Κορέα κατέρριψε τέσσερα drones της Βόρειας ή ότι η Νιγηρία ψάχνει να βρει τα κορίτσια που απήγαγε η Boko Ηaram με αμερικανικά drones. Ομως, αν ψάξουμε λίγο πιο εξονυχιστικά τη διεθνή ειδησεογραφία των τελευταίων δύο μηνών, θα εκπλαγούμε από την έκταση της διείσδυσης αυτών των ιπτάμενων ρομπότ στην καθημερινότητα και των «ειρηνικά διαβιούντων χωρών»: Τα αερομπότ γίνονται πλέον ΙΧ και πωλούνται κατά χιλιάδες στους πολίτες, ανοίγοντας την πόρτα σε ένα μέλλον ασύλληπτων δυνατοτήτων και… απρόσμενων κινδύνων.

Τα κλειδιά της «ιδιωτικοποίησης»

Το επικοινωνιακό σοκ της ιδιωτικοποίησης αυτής της τεχνολογίας επήλθε τον Δεκέμβριο που μας πέρασε, όταν ο επικεφαλής της Amazon Τζεφ Μπέζος παρουσίασε την υπηρεσία τηλεπαράδοσης προϊόντων Amazon PrimeAir μέσω αερομπότ οκτώ ελίκων. Η τεχνολογική απορία των πολλών ήταν παραπάνω από εύλογη: Πώς μπορείς να διαχειριστείς τηλεποικοινωνιακά έναν τεράστιο στόλο τέτοιων αεροσυσκευών σε διεθνές ή έστω και εθνικό επίπεδο; Υποτίθεται ότι τέτοιες δυνατότητες έχουν μόνο οι ένοπλες δυνάμεις τεχνολογικά προηγμένων χωρών, όπως αυτές των ΗΠΑ.

Ακριβώς αυτό πίστευε και το αμερικανικό Πεντάγωνο όταν «έχασε» ένα κατασκοπικό drone τεχνολογίας stealth στα σύνορα Ιράν - Αφγανιστάν το 2011. Τότε διαβεβαίωσε τα αμερικανικά ΜΜΕ ότι είχε καταπέσει από βλάβη και ότι οι Ιρανοί δεν είχαν την τεχνογνωσία να εκμαιεύσουν τα μυστικά του. Ομως, οι Ιρανοί περιέγραψαν το ότι είχαν παρεμβληθεί στο σύστημα πλοήγησης μέσω γεωεντοπισμού (GPS) του αερομπότ και το είχαν ξεγελάσει ώστε να προσγειωθεί στη δική τους πλευρά. Και τώρα, στις 11 Μαΐου 2014, το παρουσίασαν μαζί με το δικό τους πλήρες αντίγραφο, που είναι και ελαφρύτερο και κατασκευαστικά φθηνότερο!

Πέρα λοιπόν από τις λεπτομέρειες κατασκευής και εξοπλισμού των αερομπότ, τα κλειδιά της διαχείρισής τους εν πτήσει είναι το GPS και το σύστημα τηλεπικοινωνίας τους με τη βάση. Ακριβώς αυτά είναι που έγιναν διαθέσιμα και στους κατασκευαστές χομπίστικων αερομπότ τα τελευταία χρόνια: Φθηνά ηλεκτρονικά κυκλώματα που αγοράζει κάθε ερασιτέχνης στο Διαδίκτυο - όπως εκείνα της οικογένειας Arduino - συνδυάζονται με δωρεάν λογισμικό (open software) και προσφέρουν τον επιθυμητό έλεγχο.

Γνωρίζοντας τη λειτουργία του GPS από το κινητό σας τηλέφωνο, θα αναρωτηθείτε ίσως «εντάξει για τις συντεταγμένες στον χώρο… αλλά για να προγραμματίσεις αποστολή χρειάζεσαι και έλεγχο του χρόνου. Πώς;». Η απάντηση είναι ότι τα σήματα των δορυφόρων GPS δεν περιλαμβάνουν μόνο «χωροταυτότητα» αλλά και «χρονοταυτότητα»: «Σημαδεύουν χρονικά τη θέση» με ένα ρολόι ακρίβειας ενός δεκάτου του εκατομμυριοστού του δευτερολέπτου! Δηλαδή παρέχουν δωρεάν τη βάση ενός τέλειου προγραμματισμού πτήσης.

Το επόμενο ερώτημα είναι «Πώς διασφαλίζεις την τηλεπικοινωνία συσκευής - χειριστή;» Και σε αυτό υπάρχει δωρεάν απάντηση διπλής προέλευσης: Η λύση για «διαδικτυωμένες πόλεις» είναι η αξιοποίηση των δικτύων WiFi - και αυτή είναι που ενσωματώνουν τα χομπίστικα αερομπότ. Ομως, για την τηλεπικοινωνία σε πλανητικό επίπεδο η λύση είναι… τα απομεινάρια ενός χρεοκοπημένου κολοσσού: Το 2001 η εταιρεία Iridium φαλίρισε, αλλά άφησε εν ενεργεία το δίκτυο των περίπου 100 δορυφόρων της που περικυκλώνουν τη Γη, με κυριότερο χρήστη του το αμερικανικό υπουργείο Αμυνας. Το φάσμα συχνοτήτων αυτού του δορυφορικού δικτύου που μένει ανεκμετάλλευτο ενέπνευσε επιχειρήσεις, όπως η βρετανική Rock Seven Mobile, στο να κατασκευάσουν με Arduino μικροσκοπικούς αναμεταδότες. Τα modem αυτά δεν επιτρέπουν τηλεμετάδοση ομιλίας αλλά επιτρέπουν την ανταλλαγή κειμένων - που υπερεπαρκούν για την προγραμματιστική διαχείριση των αερομπότ.          

           

Η επανάσταση του quadcopter

Η γενικευμένη εικόνα που έχουμε από τα στρατιωτικά drones είναι εκείνη των «τηλεκατευθυνόμενων αεροπλάνων». Η μορφή αυτή είναι εύλογη, καθ' όσον πρέπει να διανύουν μεγάλες αποστάσεις με ταχύτητα τέτοια ώστε να μη γίνονται ευάλωτοι στόχοι. Η πτητική αυτή ικανότητα επιτυγχάνεται με πανάκριβες τεχνολογίες, όπως και η ικανότητα βιντεοσκόπησης και εντοπισμού στόχου με ακρίβεια. Ομως, για τα αερομπότ που απευθύνονται σε πολίτες αυτές οι επιδόσεις δεν είναι το ζητούμενο. Εκείνο που χρειάζεται είναι η ευέλικτη πτήση χωρίς πολλά αεροναυπηγικά προαπαιτούμενα, η δυνατότητα αιώρησης με ευστάθεια και η προσγείωση σε οποιοδήποτε σημείο χωρίς την ανάγκη αεροδιαδρόμου.  

Προφανώς, ο νους σας τώρα πηγαίνει στο γνωστό μας ελικόπτερο. Αλλά, όπως θα σας πει κάθε χομπίστας τηλε-αεροσκαφών, ο χειρισμός του ελικοπτέρου είναι ο πιο δύσκολος. Τι άλλο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ώστε να διασφαλίζει την απρόσκοπτη χρήση και από τον πιο αδαή; Η απάντηση υπάρχει από το 1908, όταν ο γάλλος αεροναυπηγός Λουί Μπρεγκέ εφηύρε το γυροπλάνο ή τετρακόπτερο (gyroplane, quadcopter ή quadrotor). Αυτό το περίεργο ελικοφόρο σκάφος δεν έχει μύτη και ουρά, αλλά κινείται προς όποια κατεύθυνση και παίρνει την όποια κλίση μόνο με τη συνδυαστική αυξομείωση των περιστροφών των τεσσάρων ελίκων του. Πέραν της εξαιρετικής ευελιξίας, τα πλεονεκτήματά του έναντι των κλασικών ελικοπτέρων περιλαμβάνουν το ότι δεν απαιτεί πολύπλοκες μηχανικές συνδέσεις - πράγμα που απλοποιεί την κατασκευή και συντήρησή του - και ότι η χρήση τεσσάρων ροτόρων επιτρέπει στον κάθε επιμέρους ρότορα να έχει μικρότερη διάμετρο από το ισοδύναμο στροφείο ενός ελικοπτέρου - άρα, έχει λιγότερη κινητική ενέργεια και προκαλεί μικρότερη ζημιά σε περίπτωση ατυχήματος.

Μέχρι το 2002 τα γυροπλάνα είχαν πιλότο, όπως τα ελικόπτερα. Τότε όμως διάφορα πανεπιστήμια άρχισαν να ψάχνουν τρόπους ελέγχου της αυτόνομης πτήσης τους. Το κοινό εργαστήριο των Πανεπιστημίων Στάνφορντ και Μπέρκλεϊ στην Καλιφόρνια ήταν εκείνο που παρουσίασε το 2004 την οριστική λύση αυτονομίας, με προσανατολισμό μέσω GPS και αυτορρύθμιση για την αντιμετώπιση ριπών ανέμου (βλ. www.eecs.berkeley.edu/~tomlin/papers/conferences/hrwdjt04_dasc.pdf). Αφότου οι κατασκευαστές ερασιτεχνικών αερομπότ υιοθέτησαν τον σχεδιασμό αυτόν στα προϊόντα τους, οι τιμές μειώθηκαν και οι πωλήσεις εκτοξεύθηκαν: Μόνο η κινέζικη DJI τριπλασιάζει κατ' έτος τις πωλήσεις της - από το 2009 που παρουσιάστηκε - και το 2012, όταν παρουσίασε το μοντέλο Phantom, έφτασε να πουλάει 8.000 τετρακόπτερα αερομπότ τον μήνα!

Ιπτάμενοι τηλερεπόρτερ

Με κόστος από 300 έως 3.000 ευρώ, τα «αερομπότ του απλού πολίτη» παρέχουν ένα ευρύτατο φάσμα εφαρμογών. Η πιο απλή είναι εκείνη της ερασιτεχνικής φωτογραφίας και βιντεοσκόπησης: Είτε με μια κάμερα συνεχούς λήψης, όπως η GoPro Hero, είτε με την ενσωμάτωση κλασικής κάμερας, οι ιπτάμενοι τηλερεπόρτερ απαθανατίζουν τοπία, ράλι ή εκδρομές του ιδιοκτήτη και της παρέας του από ψηλά. Η χρήση αυτή επεκτάθηκε και σε επαγγελματικούς τομείς, όπως η αεροφωτογράφιση κατοικιών, αιγιαλών, εθνικών πάρκων ή η βιντεοσκόπηση ντοκιμαντέρ και κινηματογραφικών ταινιών.

Επόμενο πεδίο εφαρμογής ήταν η παρακολούθηση προστατευόμενων ειδών: από τα λιοντάρια της Ν. Αφρικής έως τους ρινόκερους του Νεπάλ, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις χρησιμοποιούν τα κονδύλια που τους χορηγούνται για την αγορά και αξιοποίηση τέτοιων αεροκατασκόπων. Αλλά και οι καλλιεργητές μεγάλων και απομακρυσμένων εκτάσεων - όπως συμβαίνει στις ΗΠΑ ή την Αυστραλία - βρήκαν τον καλύτερο φύλακά τους σε αυτά τα αερομπότ.

Επειτα, εμφανίστηκε η εφαρμογή τους στη δημοσιογραφία: Τον Νοέμβριο του 2011, ο καθηγητής Ματ Γουέιτ δημιούργησε στο Πανεπιστήμιο Nebraska-Linkoln των ΗΠΑ το πρώτο παγκοσμίως Drone Journalism Lab. Αλλά και εκτός πλαισίου σπουδών, στις 11 Ιουνίου 2013, ένα DJI Phantom κατέγραψε εξ ουρανού την εξέλιξη των επεισοδίων στην Πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης μέχρι τη στιγμή που… το πυροβόλησε η αστυνομία. Εκτοτε, όλοι οι φωτορεπόρτερ ψάχνονται για το πώς θα αποκτήσουν τέτοιον «τηλεσύντροφο». Βεβαίως, το αντίστοιχο συμβαίνει και στους παραδοσιακούς μετέχοντες των επεισοδίων: τόσο η αστυνομία όσο και οι διαδηλωτές, σε διάφορες χώρες, βρίσκονται τώρα στη φάση αξιολόγησης των κατάλληλων «ρουφιάνων/προστατών από αέρος».

Εσχάτως, είδαμε και την αξιοποίηση των αερομπότ από την αρχαιολογία: Στο τεύχος Μαΐου 2014, το περιοδικό Journal of Archaeological Science δημοσίευσε το άρθρο «Archaeological aerial thermography: a case study at the Chaco-eraBlue J community, New Mexico», στο οποίο επεξηγείται ακριβώς το πώς ένα τέτοιο γυροπλανάκι επιτρέπει την εύκολη και φθηνή συλλογή θερμικών εικόνων, των οποίων η επεξεργασία οδηγεί στην ανακάλυψη (βλ. www.academia.edu/6387492/Archaeological_aerial_thermography_A_case_study_at_the_Chaco-era_Blue_J_community_New_Mexico).

Η ασφάλεια και τα όρια των αερομπότ

Εφόσον οι ιπτάμενες αυτές συσκευές είναι πλαστικά γυροπλάνα, με βάρος από μισό έως ενάμισι κιλό, η ατυχηματική πτώση τους θεωρητικά δεν προδιαγράφει μοιραία επακόλουθα. Παρά ταύτα, η ραγδαία εξάπλωσή τους στα χέρια πολιτών κάθε ηλικίας και η έλλειψη κάθε πλαισίου ελέγχου των πτήσεών τους έφερε τον τελευταίο καιρό περιστατικά που γέμισαν φόβο. Για παράδειγμα, στις 24 Αυγούστου 2013 το αερομπότ ενός ερασιτέχνη φωτογράφου έπεσε πάνω στα κεφάλια θεατών μιας ταυροδρομίας στη Βιρτζίνια των ΗΠΑ (http://wtvr.com/2013/08/24/watch-drone-crashes-into-crowd-at-great-bull-run/) προκαλώντας ελαφρείς τραυματισμούς. Κι έπειτα, μόλις τον Απρίλιο του 2014, κατά τη διάρκεια ενός αγώνα τριάθλου στην Αυστραλία, η τριαθλήτρια Ράιτζα Ογκντεν τραυματίστηκε από ένα αερομπότ-φωτορεπόρτερ που έπεσε πάνω της και έχασε τον αγώνα.

Πολύ πιο απειλητικό όμως ήταν το συμβάν που κατέγραψε η αεροπορική εταιρεία American Airlines στις 22 Μαρτίου 2014, όταν αεροσκάφος της παραλίγο να συγκρουστεί με τέτοιο αερομπότ πάνω από το αεροδρόμιο Ταλαχάσι της Φλόριδας και σε ύψος… 2.300 ποδών! Η όποια σύγκρουση δεν θα επέφερε ίσως αξιόλογη ζημιά στο περίβλημα του αεροσκάφους, αλλά η αναρρόφηση του αερομπότ από κάποια αεροτουρμπίνα σίγουρα θα μπορούσε να οδηγήσει σε πτώση του.

Συνεπεία τέτοιων επεισοδίων, η μεν αμερικανική Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Αεροπλοΐας (FAA) ετοιμάζει ήδη νομοθεσία αδειοδότησης και ελέγχου των αερομπότ, η δε ισπανική αντίστοιχη έφτασε και στο σημείο - στις 7 Απριλίου 2014 - να απαγορέψει πλήρως τις πτήσεις τους μέχρις ότου νομοθετηθεί οριστικά το πλαίσιο διεξαγωγής τους. Ευρύτερα στην Ευρωπαϊκή Ενωση διεξάγεται ήδη εμπεριστατωμένη μελέτη που θα οδηγήσει σε γενικευμένο νομοθετικό πλαίσιο πτήσεων αερομπότ (RPAS - Remotely Piloted Aircraft Systems λέγονται στην ορολογία της ΕΕ) πριν από το 2016. To κείμενο του «οδικού χάρτη» προς ένα τέτοιο πλαίσιο δημοσιεύθηκε στις 8 Απριλίου 2014 και μπορείτε να το διαβάσετε στα ελληνικά στο http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52014DC0207.

Ανταποκρινόμενη στις ανησυχίες των απανταχού Αρχών, η κινεζική κατασκευάστρια DJI ανακοίνωσε στις 14 Απριλίου 2014 ότι εφεξής θα ενσωματώνει στα αερομπότ της λογισμικό που θα παρεμβαίνει στον δέκτη GPS, απαγορεύοντας τόσο την αυτόματη όσο και τη χειροκίνητη πτήση στα αεροδρόμια του πλανήτη, ορίζοντας «απαγορευμένη ζώνη» ακτίνας 8 χιλιομέτρων γύρω από τα μεγάλα αεροδρόμια και 2,5 χιλιομέτρων γύρω από τα μικρά. Ωστόσο, οι χρήστες των αερομπότ άκουσαν το μαντάτο με μεγάλη καχυποψία για τη μελλοντική ελευθερία κινήσεών τους, καθ' όσον η πιλοτική εφαρμογή της «απαγορευμένης ζώνης» έγινε από την κινεζική εταιρεία γύρω από… την περιβόητη για τις φοιτητικές ταραχές Πλατεία Τιενανμέν του Πεκίνου. Υποψιάζονται ότι, σταδιακά, οι αστυνομικές Αρχές της κάθε χώρας θα επιβάλουν την απαγόρευση πτήσεων αερομπότ και σε όποια περιοχή «δεν τους συμφέρει». 

Παπαράτσι και εκτελεστές

Ακόμη όμως κι αν υπάρξει το «ορθό πλαίσιο» ώστε οι ουρανοί να χωρέσουν με ασφάλεια τα αερομπότ και οι χειριστές τους να μπορούν να τα αξιοποιούν με ελευθερία, υπάρχουν πρόσθετοι φόβοι για το πού μπορεί να φθάσει η χρήση τους. Εκτός από εκείνον που έχετε ήδη όλοι στο μυαλό σας - τον εξ ουρανού παπαράτσι που θα κατασκοπεύει ξεδιάντροπα τις ιδιωτικές σας στιγμές - υπάρχει και εκείνος που επέδειξε στις 28 Μαρτίου 2014 η εταιρεία ασφάλειας SensePost στο συνέδριο Black Hat στη Σιγκαπούρη: Συνέδεσε ασύρματα έναν φορητό υπολογιστή που έτρεχε το ειδικό λογισμικό Snoopy με ένα αερομπότ και στη συνέχεια το έστειλε για περιπολία γύρω από το συνέδριο.

Οπως επέδειξε στο BBC αμέσως μετά ο χειριστής του Γκλεν Γουίλκινσον, το Snoopy μέσω του αερομπότ είχε σαρώσει τα προσωπικά στοιχεία όλων των συνέδρων που είχαν αφήσει στο κινητό τους τηλέφωνο ανοιχτή τη σύνδεση WiFi. Μάλιστα, πατώντας δύο παραπάνω πλήκτρα, ο Γουίλκινσον εντόπισε το πού καθόταν στο συνέδριο ένα «θύμα» και στη συνέχεια τη φωτογραφία του σπιτιού του από το Google Earth. «Τον τελευταίο ενάμιση χρόνο», εξήγησε στον έκπληκτο δημοσιογράφο, «έχω σαρώσει ανεμπόδιστα τα στοιχεία όλων των συνέδρων σε όποιο συνέδριο βρέθηκα». Και κατέληξε: «Τώρα πια όλες οι συσκευές έχουν WiFi, ακόμη και οι βηματοδότες καρδιάς».

Και αν αυτό μας αφήνει ενεούς για το τι μορφή θα έχει το χάκινγκ τα επόμενα χρόνια, υπάρχουν και πιο ωμοί και βάρβαροι φόβοι: Το 2011 ο γεννημένος στο Μπανγκλαντές κάτοικος της Μασαχουσέτης Ρεζουάν Φερντάους φόρτωσε εκρηκτικά C4 σε αερομπότ, με σκοπό να τα στείλει στο Πεντάγωνο και το Καπιτώλιο. Δεν πρόλαβε διότι ένας πράκτορας του FBI τον παρακολουθούσε ως ύποπτο συμμετοχής στην Αλ Κάιντα. Τώρα εκτίει ποινή 17 ετών.

Μια άλλη όψη της βαρβαρότητας αντίκρισαν 11 εκατομμύρια θεατές του ΥοuTube, όταν είδαν έναν Ρώσο να εξοπλίζει ένα αερομπότ με οπλοπολυβόλο και να «καθαρίζει» ανδρείκελα (www.youtube.com/watch?v=SNPJMk2fgJU). Οπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων, η φοβερή επίδειξη ήταν «στημένη» με τη χορηγία της κατασκευάστριας του παιχνιδιού Call Of Duty, που χρησιμοποιούσε τέτοια φονικά αερομπότ στο παιχνίδι της. Ομως, η πραγματικότητα δεν είναι πολύ μακριά: Ο ταγματάρχης των αμερικανών πεζοναυτών Ντέρεκ Σνάιντερ, καθηγητής στο Naval Postgraduate School στο Μοντερέι της Καλιφόρνιας, προσπαθεί από καιρό να χρησιμοποιήσει «ένοπλα αερομπότ» εναντίον των εχθρικών ελεύθερων σκοπευτών. Αρχικά, πειραματίστηκε με αεροβόλα όπλα Paintball, βιδωμένα σε ταϊβανέζικα αερομπότ των 400 δολαρίων. Τώρα όμως συνεργάζεται με την κατασκευάστρια του Maul, του ελαφρύτερου αυτόματου όπλου στον κόσμο, την αυστραλιανή Metalstorm, και λέγεται ότι είναι «σε καλό δρόμο».    

Το δίχως άλλο, ένας «όμορφος κόσμος» μάς περιμένει στη γωνία του αύριο.

Αερομπότ νέας γενιάς, φθηνά και καλά
Υπάρχουν ίσως και εκατοντάδες κατασκευαστές αερομπότ ανά τον πλανήτη που διαγωνίζονται άλλοτε εμπορικά και άλλοτε συνεργατικά (σε κοινότητες ελεύθερου υλικού και λογισμικού) για την επίτευξη του πιο «φθηνού και καλού» μοντέλου. Ομως μία, η γαλλική Parrot, «τρέλανε» τους πάντες στις 12 Μαΐου 2014: Παρουσίασε το Parrot Bebop (βλ. www.youtube.com/watch?v=6ZdSMAG90Rs), ένα πανάλαφρο μοντέλο με επιδόσεις άκρως επαγγελματικές, υλοποιημένες με μια απρόσμενη καινοτομία.

Συγκεκριμένα, το 400 γραμμαρίων γυροπλανάκι ενσωματώνει στο 32 πόντων μήκος της συσκευής του έναν επεξεργαστή δύο πυρήνων με τετραπύρηνη μονάδα γραφικής επεξεργασίας (GPU), μνήμη φλας 8 GB, επιταχυνσιόμετρο 3 αξόνων, γυροσκόπιο, μαγνητόμετρο και πιεσόμετρο, ειδική κάμερα μέτρησης ταχύτητας, αναμεταδότη WiFi 802.11n εμβέλειας 300 μέτρων, δέκτη GPS και λογισμικό πτήσης. H μεγάλη του όμως καινοτομία είναι η κάμερα που εμπεριέχει: με πανοραμικό φακό Fisheye καταγράφει ψηφιακά οτιδήποτε βλέπει σε άνοιγμα 180 μοιρών με ανάλυση 14 Megapixels. To λογισμικό φροντίζει ώστε ο χρήστης να βλέπει ό,τι θέλει μέσα σε αυτή την «πάνοψη» ως παράθυρο του όλου. Το αποτέλεσμα είναι να καταγράφει τα πάντα χωρίς παραμορφώσεις και χωρίς τα χαρακτηριστικά «πηδήματα» από τα οποία πάσχουν οι κάμερες δράσης (τύπου GoPro). Επίσης, το βίντεο που συλλαμβάνει είναι υψηλής ευκρίνειας (HD 1080 p) και σταθεροποιείται έξυπνα μέσω λογισμικού και στους 3 άξονες. Οι άλλοι λόγοι για τους οποίους ενθουσίασε αυτό το μοντέλο ήταν ότι μπορεί να το χειριστεί κανείς από το κινητό του τηλέφωνο ή από τα ψηφιακά γυαλιά της Oculus Rift, όπως και το ότι η τιμή πώλησής του θα είναι περίπου 550 ευρώ. Στα μόνα μείον που διακρίνονται προς το παρόν είναι ότι η μπαταρία του διαρκεί για 12λεπτη πτήση - αλλά οι επιπλέον μπαταρίες κοστίζουν το πολύ 50 ευρώ.  

Ως το φθινόπωρο που θα κυκλοφορήσει, ο ανταγωνισμός θα έχει ίσως απαντήσει με παρόμοια ή και καλύτερα μοντέλα. Το αξιοσημείωτο πάντως είναι ότι πλέον οι καινοτομίες δεν εμφανίζονται μόνο από εταιρείες, αλλά και από ημι-ερασιτέχνες που αξιοποιούν στο έπακρο τις δυνατότητες φθηνού πειραματισμού που τους προσφέρουν οι τρισδιάστατοι εκτυπωτές. Τρανταχτό παράδειγμα η αμερικανική εταιρεία δύο ατόμων BirdsEyeView (www.birdseyeview.aero), η οποία παρουσίασε το πρώτο υβριδικό γυροπλάνο-αεροπλανάκι κάθετης απογείωσης FireFLY6. Τι σημαίνει αυτό; Οτι προσφέρει όλα τα πλεονεκτήματα των γυροπλάνων, συν τη μεγάλη ταχύτητα και εμβέλεια πτήσης των αεροπλάνων, σε τιμή 475 δολαρίων χωρίς την κάμερα.

Η ύπαρξη τέτοιων υβριδικών μοντέλων με τόσα πλεονεκτήματα σε τόσο χαμηλή τιμή μοιάζει ιδανική για την κάλυψη αναγκών δασοπροστασίας ή ακτοφυλακής - από τις οποίες τόση χρεία έχει η χώρα μας. Δεν θα ήταν ίσως και παράλογο να φανταστεί κανείς σμήνη τέτοιων αερομπότ από τα διάσπαρτα νησιά μας να χρησιμοποιούνται και ως «ασπίδα ηλεκτρονικού πολέμου» σε περίπτωση σύρραξης. Θα αναρωτηθείτε βέβαια: «Πόσο αποτελεσματικά μπορεί να είναι αεροπλανάκια που θέλουν άλλαγμα μπαταρίας κάθε τέταρτο ή μισή ώρα;». Ομως και γι' αυτό υπάρχει η απάντηση: Από το 2007, το ΜΙΤ έχει εκπονήσει το UAV SWARM Health Management Project, ένα πρόγραμμα που επιτρέπει την επιτήρηση και ανατροφοδότηση σμήνους αερομπότ (βλ. vertol.mit.edu/papers/acc_hlth_mgmt_2007_mv_v0.pdf). Ο διαχειριστής του συστήματος μπορεί να παρακολουθεί πολλαπλούς στόχους και το πρόγραμμα ελέγχου επιτρέπει την αυτόματη προσγείωση όσων αερομπότ έχουν χαμηλή μπαταρία και την αντικατάστασή τους από άλλα χωρίς διατάραξη της αποστολής.

Αγοράζοντας «κατάσκοπο»
Η σύγκριση μεταξύ των προσφερόμενων μοντέλων δεν είναι εύκολη, διότι υπάρχουν πολλά χαρακτηριστικά που πρέπει να ζυγίσεις - από το βάρος του αερομπότ ως το βάρος που μπορεί να μεταφέρει, από το χειριστήριο και το είδος χειρισμού που παρέχει έως τα κανάλια και την εμβέλεια επικοινωνίας, από την εμβέλεια και ταχύτητας πτήσης έως τη διάρκειά της, το είδος του λογισμικού ελέγχου πτήσης και του GPS… και σίγουρα από το είδος και την ανάλυση της κάμερας που διαθέτει ή, αν δεν διαθέτει, το ποια κάμερα μπορεί να πάρει και με πόσο παραπάνω κόστος.

Προκειμένου λοιπόν απλά να παραθέσουμε μοντέλα που εκπροσωπούν «υποκατηγορίες αερομπότ», επιλέξαμε τα ακόλουθα και τα παρουσιάζουμε με τα κυριότερα «υπέρ - κατά» τους (τιμές χωρίς έξοδα αποστολής). 

http://www.tovima.gr/science/article/?aid=596673